Centralna biblioteka

Biblioteka grada Beograda je gradska biblioteka, po tipu i funkcijama javna i matična, najveća pozajmna biblioteka u Srbiji. Osnovana je 1928. godine, a 1994. dobija status matične biblioteke za područje grada Beograda i vrši funkciju matične nadležnosti koja je regulisana Zakonom o bibliotečko-informacionoj delatnosti (Službeni glasnik RS br. 52/11), Statutom i drugim podzakonskim aktima kao i opštim aktima Biblioteke na području grada Beograda. Poslove iz domena matičnosti Biblioteke nad oko 500 biblioteka obavlja Odeljenje za unapređenje bibliotečke delatnosti u okviru Sektora za bibliotečku delatnost. Sprovodi nadzor nad stručnim radom i uslovima rada u javnim, školskim i specijalnim bibliotekama; vodi brigu o unapređenju i razvoju delatnosti i stručnom usavršavanju; inicira, sprovodi i koordinira aktivnosti značajne za rad i razvoj Biblioteke grada Beograda. Objedinjuje poslovanje u matičnoj biblioteci, prati domete bibliotečko-informacione delatnosti u Srbiji i svetu.

Biblioteka grada Beograda svoju delatnost obavlja u okviru dve organizacione jedinice (OJ): Organizaciona jedinica Biblioteka grada Beograda i Organizaciona jedinica Biblioteke na teritoriji gradskih opština. U OJ Biblioteka grada Beograda, delatnost se obavlja unutar dva sektora – Sektor za bibliotečku delatnost i Sektor za finansijsko poslovanje, pravne, tehničke i opšte poslove, u okviru kojih su formirana odeljenja. U Sektoru za bibliotečku delatnost nalaze se: Odeljenje za nabavku i obradu bibliotečke građe; Odeljenje za unapređenje bibliotečke delatnosti; Odeljenje za razvoj digitalne biblioteke i informatičku podršku; Odeljenje za rad sa korisnicima; Odeljenje za kulturne programe; Odeljenje posebnih fondova koje u svom sastavu ima Fond periodike, Fond stare i retke knjige – Zavičajno odeljenje, Dečje odeljenje “Čika Jova Zmaj”. Sektor za finansijsko poslovanje, pravne, tehničke i opšte poslove čine: Odeljenje za računovodstvene poslove; Odeljenje za pravne poslove; Odeljenje za tehničke poslove; Odeljenje za opšte poslove. OJ Biblioteke na teritoriji gradskih opština čini sedam odeljenja sa mrežom biblioteka koje se nalaze na teritoriji četrnaest gradskih opština.

Biblioteka grada Beograda raspolaže fondom od blizu 2.000.000 jedinica bibliotečke građe. Godišnje se u Biblioteku učlani preko 150.000 članova, evidentira se više od 1.000.000 korisnika osnovnih bibliotečkih usluga (korišćenje fonda, interneta, referenskih i komercijalnih usluga)  i  izda oko 1.800.000 jedinica bibliotečko-informacione građe (knjižne i neknjižne građe). Kontinuirano se odvija i proces digitalizovanja građe iz fondova Biblioteke i pohranjivanje iste u Digitalnu Biblioteku grada Beograda, čija je kolekcija javno dostupna od avgusta 2012. godine na veb strani dlibra.bgb.rs.

Po broju i raznovrsnosti programa, Biblioteka ubedljivo prednjači među gradskim ustanovama kulture. U Biblioteci se godišnje realizuje preko 3.000 najrazličitijih programa (književni susreti, predavanja, tribine, predstavljanja knjiga, izložbe, muzički programi, radionice, kursevi, seminari…) uz prisustvo blizu 260.000 posetilaca. U sastavu Odeljenja umetnosti nalazi se čitaonica sa 64 čitalačka mesta namenjena studentima i ostalim članovima Biblioteke kojima stoji na raspolaganju preko 18.000 publikacija iz različitih oblasti umetnosti. Kao legat od izuzetnog značaja za umetnost je spomen zbirka dr Katarine Ambrozić sa preko 3.000 publikacija. U Bibliteci grada je ustanovljena nagrada Prof. dr Katarina Ambrozić, koja se dodeljuje najboljem studentu koji je diplomirao na Odeljenju za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu. U Galeriji Atrijum Odeljenje umetnosti redovno organizuje veoma zapažene samostalne i kolektivne likovne izložbe domaćih i stranih umetnika propraćene rečju uglednih likovnih kritičara i teoretičara umetnosti. U centralnom delu Galerije Atrijum postavljen je podni mozaik – Prizrenski mozaik – unikatno delo umetnika Aleksandra Tomaševića. Biblioteka grada Beograda realizuje i veliki broj posebnih aktivnosti većeg obima i značaja, podržanih od strane Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije i/ili Sekreterijata za kulturu grada Beograda, odnosno implementiranih kroz saradnju sa partnerskim organizacijama i institucijama.

U centralnoj zgradi Biblioteke grada Beograda, u Knez Mihailovoj 56, nalaze se još dva posebno značajna prostora  – Rimska dvorana i Vukova sala. Jedinstveni prostor na teritoriji Beograda predstavlja Rimska dvorana u čijem se enterijeru nalaze ostaci građevine iz antičke epohe. Prilikom rekonstrukcije zgrade Biblioteke, sredinom 80-ih godina prošlog veka, u podrumskim prostorijama, pronađeni su temelji bedema i jedne kule kompleksa glavne kapije rimskog vojnog utvrćenja (castrum-a). Zbirka skulptura, stela i žrtvenika, materijalna su svedočanstva nekadašnjeg prisustva velike rimske civilizacije koja pružaju mogućnost da dočaramo atmosferu i duh davne epohe, a Rimsku dvoranu čine specifičnim mestom okupljanja. U ovom ambijentu Odeljenje umetnosti priređuje različite umetničke, obrazovne i kulturne programe – predavanja, razgovore, promocije, muzičke večeri, naučne i druge tribine vezane za kulturni život grada. Vukova sala se nalazi na prvom spratu Biblioteke i prava je mala galerija umetničkih slika posvećenih Beogradu. Naziv je dobila po centralnoj slici – portretu Vuka Karadžića, rad Bete Vuksanović.